woensdag 30 januari 2019
Interview winnaar Cruquius Penning 2019
“Een gevoel voor rechtvaardigheid”, antwoordt Koos van den Berg op de vraag naar zijn belangrijkste drijfveer. Hij is de advocaat die duurzaamheidsorganisatie Urgenda bijstond in de klimaat-rechtszaak tegen de Nederlandse staat. Een unieke zaak, die zowel bij de rechtbank als in hoger beroep glansrijk werd gewonnen. Van den Berg ontvangt op 30 januari de Cruquius Penning van de gemeente Haarlemmermeer voor zijn bijzondere inzet voor het klimaat.
Wij zijn de veroorzakers van de klimaatproblemen, maar zadelen anderen op met de gevolgen daarvan. Dat is onrecht, vindt advocaat Koos van den Berg.
“Door onze manier van leven is de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen heel problematisch. En terwijl de rijke landen de grootste boosdoeners zijn, zijn de mensen in de arme, onderontwikkelde landen de grootste slachtoffers. Honderd miljoen Afrikanen gaan het straks niet redden, of komen deze kant op. Nederland tekent alle internationale klimaatverdragen en roept ‘o wat erg allemaal’, maar blijft ondertussen gewoon het vieste jongetje van Europa.”
Broeikasgassen met 25 procent verminderen
Sinds 2012 werkt Koos van den Berg als advocaat van Urgenda - een organisatie die de verduurzaming van Nederland wil versnellen – aan de klimaat-rechtszaak tegen de Nederlandse staat. De eerste overwinning behaalden zij op 24 juni 2015. De rechter oordeelde dat de staat in 2020 de uitstoot van broeikasgassen moet hebben verminderd met 25 procent ten opzichte van 1990. Op 9 oktober 2018 (één dag voor de tiende Dag van de Duurzaamheid, hoe mooi wil je het hebben) bekrachtigde het hof die uitspraak. Het stelde in niet mis te verstane bewoording dat de overheid te weinig doet om haar burgers te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.
We mogen trots zijn op ons rechtssysteem
Is de rechtszaal wel de goede plek voor de aanpak van het klimaatprobleem? Juíst, vindt Van den Berg. “Dit is zo’n serieus probleem, er móet echt iets gebeuren. En als er één plek is die we hebben gecreëerd in onze samenleving, waar objectief naar de feiten wordt gekeken, waar naar elkaar wordt geluisterd en waar het gaat om argumenten en niet om soundbites, dan is het wel de rechtszaal. Ik heb steeds vertrouwen gehouden in onze onafhankelijke rechtspraak. Dat is terecht gebleken. De rechters hebben hun rug recht gehouden en daar ben ik ontzettend blij om. We mogen in Nederland enorm trots zijn op ons rechtssysteem en onze rechters.”
Het is een noodstop geworden
Het kabinet heeft in een reactie op het vonnis laten weten dat het dit zal uitvoeren. Het doel van 25 procent vermindering van broeikasgassen in 2020 is volgens het kabinet binnen bereik. Koos van den Berg: “In de afgelopen 28 jaar, vanaf 1990, is een vermindering van 13 procent behaald. Dat betekent dat er in de komende twee jaar nog 12 procent gerealiseerd moet worden. Het is nog niet te laat, maar het is wel een noodstop geworden in plaats van geleidelijk op de rem te trappen. En dat laatste had heel goed gekund. Het broeikaseffect is technisch en economisch goed op te lossen, het is puur een politiek probleem.”
Wereldwijde navolging
De klimaatzaak in Nederland is uniek. Van den Berg: “Voor het eerst ter wereld wordt een staat door de rechter verplicht om geen onaanvaardbaar gevaarlijk klimaatbeleid te voeren, en te gaan doen wat de staat zelf en de internationale gemeenschap al jarenlang roepen dat gebeuren moet. Ook in andere landen zie je nu dat klimaatzaken worden aangespannen: in Amerika, Nieuw-Zeeland, Spanje, Duitsland, België, Ierland, Zwitserland. Dat is heel bemoedigend.” De zaak in Nederland is overigens nog niet klaar, want de staat gaat naar de Hoge Raad. Volgens het kabinet is het een principekwestie. Juist op de ochtend dat we Van den Berg spreken, heeft hij de stukken ontvangen en kan hij dus weer aan de bak.
Cruquius Penning
Van den Berg is ‘zeer vereerd’ met de toekenning van de Cruquius Penning 2019. “Gewoonlijk blijf ik liever in de schaduw van de cliënt. Maar ik heb heel hard aan de zaak gewerkt en het is leuk dat anderen dat zien en waarderen.” De Cruquius Penning is een onderscheiding van de gemeente Haarlemmermeer voor mensen die zich op een bijzondere wijze inzetten voor de transitie naar de circulaire samenleving. Het is de vierde keer dat de penning wordt toegekend. De uitreiking vindt plaats op 30 januari.